Kültürlerin ve dinlerin harmonisi…
Dünyada tamamı sit alanı olan 3. Şehir. olan Mardin, aslında terör bittikten sonra turistlerin ilgisini çekmiş. (Diğer tamamı sit alanı olan şehirler: Küdüs ve Venedik) Halbuki bulgulara dayanarak ülkenizin güney doğusundaki Mardin tarihinin M.Ö. 4500’lü yıllara dayandığını biliyoruz.. Geç gün yüzüne çıkmış tarihi mirasımızın bugün gördüğü ilgiyi düşünecek olursak belki de geç keşfetmiş olmamız ilgimizi bu kadar diri tutan sebeplerden biri oldu..
Murathan Mungan demiş ki “Mardin bir kere hayatınıza girdi mi, kader gibi takip eder sizi” Galiba gerçekten öyle.. Sanki şehrin tamamı bir ibadethane!
Yaklaşık 3000 süryani yaşıyormuş bu topraklarda yaşıyormuş. Süryaniler Hristanluğu ilk kabul eden topluluklardan. Hz. İsa’nın da konuştuğu Aramice dilince konuşuyor ve yazıyorlar. Hristiyanlığın bir mezhebi olarak sayılıyorlar ama kendilerini ‘Süryani halkı’ olarak sayıyorlar. Midyat‘ ta yer alan bölgeyi Turabdin Platosu diyorlar ve bu bölgeyi kutsal sayıyorlar. Turabdin bölgesinde 7-8 Süryani köyü var.
Farkı din ve kültürlerin yüzyıllarca bu topraklarda yaşadıktan sonra bıraktığı izler, şehrin dokusuna işlemiş. Küçük sokaklar sizi sanki kendinize çıkarır gibi. Dedik ya, bu şehirde bi şey var… O yüzden Mardin için denen Diller ve Dinlerin Şehri, Hoşgörü Şehri gibi yakıştırmalar tesadüf değil..
Asurlular, Araplar, Moğollar derken 1517 yılında Osmanlı egemenliğine geçmiş Mardin. Mardin adının nereden gelindiği tam olarak bilinmiyor ama bazı rivayetler var: 3. Yüzyılda buraya yaşayan savaşçı kabile Mardeler’den, Merde (Kaleler Şehri) kelimesinden dönüşmüştür. Başka bir rivayet de bölgede yaşayan Mard Boyu’nun buraya Mardiyon adını verdiği..
Mardin’in büyüleyici atmosferini oluşturan unsurlardan biri de yapısı: Mardin evleri kesme taş işçiliği ile sarı kalker taşından yapılmış. Bu evler güneyden ışığı alıyormuş. Evler Mezapotamya’ya doğru yani güneye bakıyor ve hiçbir ev diğerinin ışığını kapatmıyormuş. Tıpkı Fethiye Kayaköy evlerinde olduğu gibi.. Ayrıca kapılarda iki tokmak varmış..
Mardin’e dair mimari bir başka detay ise geçitler: Paralel sokakları birbirine bağlayan, üstünde evlerin olduğu geçitlere Mardin Abbara deniyor.
Mimariye ruhu katmak da bir başka sanat göstergesi olsa gerek.. Tıpkı Mardin’de olduğu gibi.. Mardin’deki medreselerdeki çeşmeden (eyvan) akan suyun akışı ile insan hayatı tasvir edilmiş. Çeşmeden akan suyun oluğu doğumu, döküldüğü yer gençliği, ince uzun kısım olgunluğu/ yaşlılığı, suların toplandığı havuz da ölümü ya da mahşeri tasvir ediyor. Suların Mezopotamya’ya doğru akması ise ahiret gününü işaret ediyor.
Şehirlerde düzen ve yapısal birliktelik kesinlikle ahnegi oluşturuyor bizim için. İşte Mardin de o şehirlerden birisi..
Mardin denince Şahmerdan efsanesinden bahsetmemek olmaz. Şahmerdan yılanların kralı demek. Mezopotamya efsanesine göre Tarsus’da doğan Şahmerdan Mardin’de de yaşamış..
MARDİN’ E ULAŞIM: MARDİN’ E NASIL GİDİLİR?
Mardin’e en kolay ulaşım yolu uçak ile.. Tabii İstanbl, İzmir gibi batıdan geliyosanız.. Ayrıca Batman, Şanlıurfa, Diyarbakır havalimanlarından da Mardin’e ulaşılabilir. Mardin Havalimanı şehir merkezine 29 kilometre uzaklıkta. Mardin Havalimanından Mardin şehir merkezine Kızıltepe’ye giden minübüsler 4TL ye götürüyor. Taksi ile şehir merkezi gitmek ise yaklaşık 50TL. Mardin Havalimanında havaş hizmeti yok.
MARDİN ŞEHİR İÇİ ULAŞIM
Eski Mardin’de (Artuklu) araca gerek yok. Her yer birbirine yürüme mesafesinde.
Eski şehir-yeni şehir minibüsler 29 dakika, M1, M2, M3 nuaralı otobüsler de var. Tam bilet 2.25TL. Taksi isterseniz her yer 15 TL. Mardin- Midyat arası otogardan kalkan otobüsle 15 TL ücretinde ve saat başı otobüs kalkıyor.
Mardin şehir merkezinde otopark sıkıntı olabiliyormuş. Mardin şehir merkezine doğru giderken ücretsiz otoparklar var.
MARDİN’ DE KONAKLAMA: MARDİN’ DE NEREDE KALINIR?
Güneydoğu’da eğer kalabiliyorsanız o şehrin dokusuna uygun evlerde konaklama yapmanızı tavsiye ederiz. Şanlıurfa’da olduğu gibi Mardin’de de tarihi konaklarda kalmak ayrı bi lezzet verecektir.. Bizim gitmeden önce yaptığımız araştırmalara göre önerilerimiz: İzala Boutique Hotel, Zinciriye Hotel, Artuklu Kervansarayı,Sarius Konağı, Kaya Ninova Otel, Dara Otel, Mardius Tarihi Konak, Reyhanî Kasrı Hotel
MARDİN’ DE KESİNLİKLE YAPILMASI GEREKENLER?
Mardin’de yemek yemek, sokakalrında kaybolmak kesinlikle yapmanız gerekenlerden.. Bunları cepte olarak düşünerek alternatif önerimiz ise; Mardin gezinizi bir festivale denk getrin. Bi taşla iki kuş vurun böyleelikle..
Mardin’deki Festivaller ve Tarihleri: Kiraz Festivali (Haziran), Sine Mardin, Uluslararası Film Festivali (Kasım), Uçurtma Festivali (Nisan)
MARDİN’ DE NE YENİR? NE İÇİLİR?
Mardin’de yemek yemek bir kültür. Yiyin, bl bol farklı tatlardan farklı adlardaki yemeklerden yiyin. Farklı derken bu kelimenin altını çizelim: Mardin çok dinli ve kültürlü bir şehir olduğu için yemek için çeşidi de bol. O yüzden Mardin’ de yemek yeme konusuna bunu ayrı bir yazı ile değiniyoruzç Buyrunssss
MARDİN’ DE ALIŞVERİŞ: MARDİN’ DEN NE ALINIR?
Gümüş Şahmeran, Telkari (gümüş işleme işleri). 1. Caddede bir sürü gümüşçü var.
Bakır işleri: Mardin’deki bakırların üstüne şahmeran işleniyormuş.
Süryani Gözü: Firuze taşından yapılan 2 delikli taş. Deliklerin aynı olmaması gerekiyormuş. Ortlama 10TL
Dağlama tablo: 100TL’den başlıyor.
Sabun: Mardin’in şifalı sabunlarından bıttım sabunu saç dökülmesine, menengiç sabunu sedefe, badem sabunuysa cilt hastalıklarına iyi geliyormuş. Ayrıca bir diğer farklı sabunu ise Mardin’in ödüllü sabunu eşek sütünden sabunlar. 1. Cadde bir çok dükkandan temin edebilirsiniz. Turistik olan sabun dükkanı ise, Marlyn’in sabun dünyası. Dükkanının sahibi Marlyn Monroe’ya benziyormuş. Bu yüzden oldukça turistik bi sabuncu.. Değişik..
Süryani Şarabı: Ninova ve Shiluh markaları öne çıkanlar. Shiluh Süryan Şarabının mahlepli ve yoğun bir tadı var
Badem şekeri: Hayalet denilen mavi badem şekeri. Lahor ağacının özünden elde ediliyormuş rengi-Artukbey Kuruyemişçisi bu konuda iddialı. Hatta internet sayfalarından alışveriş de yapabiliyorsunuz. İncelemek isterseniz tıklayıns. https://www.artukbey.com/),
Kahve: Süryani kahvesi (kakuleli), yedi karışımlı Mardin kahvesi, Kürt kahvesi, Menengiç (özellikle Davut Selim, Babil’den alınabilir)
Zafaran Çayı (Kana Cafe’den ya da Artukbey’den alabilirsiniz),
Süryani çöreği: Paskalya çöreği gibi ama hurmalı bir tatlı
Derik zeytini: Kilosu 5TL’den
Safran çayı: yarım kilosu 25-30TL fiyatları uygunmuş.
MARDİN’ DE NEREDE ALIŞVERİŞ YAPILIR?
Mardin alışveriş merkezi 1. Cadde’dir diyebiliriz sanki. En azından turistik Mardin gezinizde burayı tercih edebilirsiniz. Yağmurlu havlarda ise MovaPark AVM veya Emirgan AVM alışveriş için tercih edilebilir.
UNUTMAYIN: Pazar günleri kapalı çoğu yer
MARDİN ŞEHİR TURU
Eski Mardin’in olduğu yere “Artuklu” deniyor. Artuklı’da gezilecek yerler birbirine yakın olduğu için Mardin şehir turunuz kısa sürecektir. Ama siz yine de Mardin gezinizi 4 gün olarak planlarsanız hem Mardin’de mutlaka görülmesi gereken yerleri gezip hem de gittiğiniz yerlerde yeterli zaman geçirebilirsiniz.
İdeal 4 günlük Mardin turu gezilecek yerler genel hatlarıyla: 1- Eski Mardin, 2- müze ve şehir merkezinde alışveriş, 3- Midyat ve 4- manastırlar..
Fakat biz her zamanki gibi mimimum zamanda maksimum yer görecek şekilde bir Mardin yürüyüş rotası hazırladık. Eğer Mardin’de 1 günden fazla kalacaksanız, bizim hazırladığımız Mardin rotasını istediğiniz gibi bölüp, ertesi gün devam edebilirsiniz… O zaman başlıyoruz..
Mardin eski şehir merkezinde gezilecek yerlerin haritası için tıklayın
Mardin Kalesi: 10. yüzyılda yapıldığı düşünülen kale, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde geçiyor. 1963 yılından beri tepesinde NATO radarı var ve bu yüzden halka kapalı. 2014 yılında Mardin Müzesi kazı çalışmalarına başlamış. 1085 rakımlı “kartal yuvasını” yani Mardin Kalesi’ni sadece uzaktan görebiliyoruz.
*Tarihi 1. Cadde: Eski Mardin’in merkezi konumunda.alışveriş, hediyelik eşya dükkanları var. Gezilecek yerler de bu cadde ile bir şekilde bağlantılı
**Zinciriye Medresesi: 1385 yılında son Artuklu Sultanı Melik Necmeddin İsa tarafından yaptırılan iki katlı medresede iki avlu, eğitim verilen küçük odalar, türbe, camii ve bahçe var. Merdivenler varmış çıkmak için. Medreseden manzara da çok güzel. Sabah ve akşam gidilebilir.. Kasımiye Medresesi’nin mimarı inşa etmiş.
*Darius Konağı’nın yanındaki merdivenler fotoğraf çekmelik
Hatuniye Medresesi ( Sitti Radviyye Medresesi ): Darius Konağının komşusu medresede, bir camekan içerisinde Hz. Muhammedi’in ayak izi var
*Erdoba Evleri (Mardin Osmanlı Konağı): 1. Cadde’de bulunan konak, butik otel olarak kullanılıyor. Terasından Mardin manzarası. Fotoğraflık.
*Revaklı Çarşı (Tellallar Çarşısı ya da Sipahiler Çarşısı): Sanat çarşısı da denebilir. Revak sundurmaya deniyormuş. Revaklı Kafe fotografik bir yer. Çarşı’da dışında notlar olan bir atölye var. Bu notlar buralarda yaşayan insanların gerçek hayat hikayeleriymiş. Hepsi numaralı, hikaye sahipleri gizli.. Pazar hariç her gün açık.
Mardin Olgunlaşma Enstitüsü: Medreseye çıkan merdivenlerde solda kalıyor. Manzarası çok güze
*Ulu Camii (Cami-i kebir): Hz. Muhammed’in sakalının sergilendiği bölüm var. 16 kitabeli, çift minareli inşa edilmiş ama 1 minaresi 1800lü yılların sonunda depremde yıkılmış.
Tarihi Kayseriye Çarşısı: 1500 yılında yapılmış. Sabun, telkari ne ararsanız var. Kapalı çarşı gibi
***Kasımiye Medresesi: Mardin’in simgelerinden desek yeridir. Sonsuz anlamına gelen Kasımiye, Mardin’de geçen çoğu dizi ve filme kullanılmış bir medrese, yani resmen plato.. Gün batımında burada almak ayrıcalık olurdu.. Yapımına 1457’de başlanan medrese, 1502 yılında tamamlanmış.
Kasımiye Medresesi’nde ayrıntıların anlamları büyük:
- Kasimiye Medresesi’ndeki havuz, insanın ana rahmine düşüşünden mahşer gününe kadar olan zamanı anlatır. Suyun ilk düştüğü yer çocuğun ana rahmine düştüğü yer, sonrası çocukluk, gençlik derken suyun aktığı son küçük delik ise ölüm..
- Dersliklerin kapıları öğrenciler saygıyla eğilsinler diye küçük.
- İnşaasını yapan Sultan Kasım’ın öldürülmesinden sonra kardeşinin duvara kanlı gömleğini sürdüğü yerde kan izi hala var
- El Cezeri’nin Fil saati dahil birçok önemli bilimsel eşyayı burada bulabilirsiniz. Tarihte ilime hizmet etmiş önemli bir medrese.
Giriş ücreti: 4 TL Her gün açık. 08:00- 17:00 arası açık. (Sezona göre kontrol etmeli)
*Mardin PTT (Şahtana Ailesi Evi): 1. Cadde’de yer alan PTT binası 1890 yıllında Şahtana Ailesi Ermeni bir mimara yaptırmış. 1950 yılından itibaren PTT binası olarak kullanılmış. Bir kısmı uygulaam oteli bir kısmı da postane olarak kullanılıyor. Fotografik bir bina. İçine girmelisiniz.
*Mardin Müzesi: Cumhuriyet Meydanı’ndaki müzede Mardin’den geçen medeniyetlere dair birçok eser görebilirsiniz. 1895 yılında Süryani Katolik Patrikhanesi olarak inşa edilmiş, 1995 yılından itibaren ise müze olarak kullanılıyor. Üst katında Mardin tarihinden örnekler, alt katında sergi ve atölye var. Atölyede kendi sikkenizi bastırabilirsiniz. Yine burası da müzenin etrafındaki Süryani evleri ile fotografik bir bölgede yer alıyor. Açık-kapalı olduğu saatlere dikkat etmek gerekiyor. Kafalarına göre yapabiliyorlarmış. Giriş: 6TL
*Kültür Sokak: Kültür Kafe‘de mola verebileceğiniz renkli sokak. Kültür Kafe’nin reyhan şerbeti meşhurmuş.
*Latifiye Camii: 1370li yıllarda yapılmış camii Artuklu mimarisine sahip caminin kapıları güzel.
!!!! Sabancı Kent Müzesi: Mardin’de yaşam, kültürel yapıya dair eserlerin olduğu müzenin at katında dönemsel sergiler de olabiliyor. Gitmeden internet sitesinden kontrol etmeyi unutmayın. Pazartesi kapalı. Diğer günler 09:00-17:30 Giriş: 2TL
Mor Behnam Kilisesi ve Saro Kilisesi (Kırklar Kilisesi): 6. Yüzyılda Süryaniler tarafından yaptırılmış. Bu kilise yüzyıllardır ibadete açık. Kemikleri kiliseye getirilen 40 aziz şehitten dolayı Kırklar Kilisesi olarak anılıyor. İçeride fotoğraf çekilmesine pek izin vermiyorlar. Etrafındaki evlerde ev yapımı şarap ve likör alınabiliyormuş. Giriş ücretsiz.
Mor Behnam Kilisesi civarındaki diğer kiliseler: Meryem Ana Kilisesi, Mor Yusuf Kilisesi (ya da Surp Hovsep Kilisesi )
MARDİN’ DA EĞLENCE VE GECE HAYATI
Kafeleri eğlence gece hayatı olarak düşünebilirsiniz. Yoksa Mardin’in gece hayatı öyle sabahlara kadar süren cinsten değil. Kafe listemiz ise Mardin’de Ne Yenir? Ne İçilir? Yazımızda: Buyrunsss
MARDİN YAKININDA GEZİLEBİLECEK DİĞER YERLER: ALTERNATİF TURLAR
1 değil 2 değil çok tane ve hepsi gezilesi.. Durum böyle olunca biz de ayrı bir yazıda konuya değinelim dedik: Buyrunss
MARDİN GEZİ NOTLARI
Fotoğraf çekilecek yerler bolca olduğu için alternatifli kıyafetler alabilirsiniz.